Prof. dr. A.W. Braam

Bijzondere leerstoel vanwege het KSGV
‘Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de psychiatrie’

Met ingang van 1 oktober 2012 is dr. A.W. Braam benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht. Zijn leeropdracht luidt: ‘Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de psychiatrie’. Professor Braam sprak op 24 oktober 2013 in Utrecht zijn inaugurele rede uit.

Arjan Braam (1969) is psychiater bij de crisisdienst Utrecht en opleider psychiatrie bij Altrecht GGZ. Naast zijn klinische werk is hij sedert 1992 betrokken bij empirisch onderzoek naar verbanden tussen religie en psychiatrie bij ouderen in de Longitudinal Aging Study Amsterdam van de Vrije Universiteit. Hij publiceerde tal van bijdragen in de Nederlandse en Engelstalige vakliteratuur (zie website).

De bijzondere leerstoel is ingesteld door het KSGV, dat daartoe een samenwerking aanging met Altrecht GGZ te Utrecht en met de Universiteit voor Humanistiek.

In gesprekken van hulpverleners met psychiatrische patiënten speelt levensbeschouwing meestal geen expliciete rol. Dat komt omdat de inhoud van levensbeschouwing, en religie in het bijzonder, per traditie verschilt en doorgaans heel persoonlijk ligt. Geen enkele hulpverlener kan volledig thuis zijn in de veelheid aan finesses in tal van levensbeschouwingen. Dat maakt het denken over psychiatrie en levensbeschouwing meer dan eens ingewikkeld. Bovendien geeft het geen pas als behandelaars in de geestelijke gezondheidszorg hun patiënten levensbeschouwelijk zouden beïnvloeden.

Toch gaat het hier over een levensdomein dat voor veel patiënten heel relevant is en wel degelijk een rol kan spelen in het ziektebeeld. Wanneer dit domein genegeerd wordt, ontneem je de behandelaar en de patiënt de kans om stil te staan bij existentiële vragen en dilemma’s die zich bij een psychiatrische ziekte laten voelen. Patiënten kunnen existentiële leegte ervaren bij depressies, of zij moeten omgaan met soms onthutsende spirituele ervaringen als uiting van bijvoorbeeld een manische psychose. Ook bestaat het risico dat religieuze en spirituele bronnen van steun of troost veronachtzaamd worden.

Goed onderbouwd onderzoek kan dergelijke existentiële vragen in de geestelijke gezondheidszorg expliciteren en actualiseren. Dat is eens te meer nodig nu het levensbeschouwelijke landschap sterk veranderd is. Hulpverleners worden zo in staat gesteld de thematiek deskundig en onderbouwd te hanteren, in plaats van speculatief.

Altrecht GGZ, de Universiteit voor Humanistiek en het KSGV beogen met deze leerstoel de wetenschappelijke kennis op het gebied van levensbeschouwing en psychiatrie verder te ontwikkelen en daarmee bij te dragen aan een humane kwaliteitszorg. Per 19 november 2021 is prof. dr. A.W. Braam voorzitter van het KSGV.

Curatorium

De bijzondere leerstoel staat onder toezicht van een curatorium. Tot leden van het curatorium zijn benoemd:

• prof. dr. M.H.F. van Uden (voorzitter), bestuurslid KSGV; hoogleraar religiepsychologie departement cultuurwetenschappen Tilburg University; bijzonder hoogleraar ‘Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de psychologische aspecten’ aan de Tilburg School of Catholic Theology; klinisch psycholoog en psychotherapeut;
• prof. dr. C.J.W. Leget, hoogleraar zorgethiek en begeleidingswetenschappen, en bijzonder hoogleraar palliatieve zorg aan de Universiteit voor Humanistiek;
• prof. dr. G.C. Jacobs, hoogleraar humanistisch geestelijke verzorging aan de Universiteit voor Humanistiek.